Strażnicy Świętych Gajów z Ziem Dziadoszyców i Lugiów z Burintium

"Tu na polskiej ziemi, słowiańskiej krainie w 1000r. spotkał się Bolesław Chrobry z cesarzem niemieckim Ottonem III"

[…]kiedy cesarz przebył kraj Milczan i dotarł do granic Dziadoszyców [Dziadoszan - dopisek redakcji], wyjechał mu z radością naprzeciw Książe Bolesław Chrobry[…], urządzając gościnę w osadzie o nazwie Iiva [Iława - dopisek redakcji]. Jak wspaniale księże przyjął cesarza i jak go prowadził przez swój kraj do Gniezna, jest wprost nie do uwierzenia i nie do opisania[…]

(cyt. z Kroniki Thietmara mówiący o spotkaniu się w Iłowie króla [w tedy księcia] Bolesława Chobrego i cesarza niemieckiego Ottona III).

Próba lokalizacji miejsca spotkania.

Mimo wielu lat badań i poszukiwań nie udało się do dziś odnaleźć bezsprzecznej lokalizacji słowiańskiej osady (lub grodu z osadą) Ilva, wzmiankowanej przez Thietmara w roku 1000.
Ilva, obecnie dzielnica Szprotawy – Iława, była miejscem, w którym władca Polski Bolesław Chrobry przywitał i wystawnie ugościł cesarza niemieckiego Ottona III. Cesarz udawał się właśnie z Rzymu z pielgrzymką do Gniezna, do grobu św. Wojciecha. Towarzyszyła mu przy tym liczna świta.
Wybór przez Chrobrego Iławy, leżącej na ziemi plemienia Dziadoszyców, nie był zapewne przypadkowy. Znajdowała się ona na południowo-zachodniej granicy ówczesnego księstwa polskiego, nad rzeką Bóbr. Nie potrafimy jednak ustalić, czy granica w tym miejscu przebiegała dokładnie na Bobrze, czy była nią ogromna puszcza dolnośląska.
Niektórzy historycy twierdzą, że Iława była znamienitym grodem, ponieważ Chrobry podczas całej pielgrzymki chciał zaimponować cesarzowi, dla osiągnięcia pewnych celów politycznych. Rzeczywiście świadczą o tym: wyśmienita uczta powitalna, hojne podarki i liczne rozrywki – wszystko to pisemnie potwierdzone przez Thietmara. Ale postawiono też hipotezę, że Iława mogła być mało imponująca, a imprezę przygotowano w namiotach.
Biorąc pod uwagę intencje Chrobrego i osobę nie byle jakiego gościa, należy bardziej przychylić się do pierwszej wersji. Polski władca nie organizowałby przecież dużej uczty w szczerym polu i bez zaplecza.
Tyle, że miejsc pretendujących do miana chrobrowego grodu jest co najmniej kilka, ponieważ w Iławie i jej bezpośrednim sąsiedztwie archeolodzy zidentyfikowali grupę stanowisk z przedmiotowego okresu. Dodam, że lokalizacje grodów nierzadko się zmieniały w granicach jednej osady, jak i same osady przenoszono w pobliskie dogodniejsze z jakichś względów miejsca. Na osadę składało się z reguły kilka zgrupowań zabudowań mieszkalnych, pozostających od siebie w pewnych odległościach, co jeszcze bardziej poszerza nasz krąg poszukiwań.
Oto przypuszczalne lokalizacje:
1.Wyspa przy ul. Zamkowej
2.Brzeg pradoliny Bobru, w miejscu kościoła św. Andrzeja
3.Miejsce w sąsiedztwie Iławy, przy potoku Ruda (określane przez archeologów numerem 6)
4.Miejsce w sąsiedztwie Iławy, przy szosie do Małomic (określane przez archeologów numerem 44)
5.Gród „Chrobry” w Parku Słowiańskim (tzw. górka miłości)
6.Brzeg pradoliny Bobru, w pobliskiej wsi Polkowiczki
7.Inne ewentualne lokalizacje, dotychczas nierozpoznane
W identyfikacji grodu i osady z roku 1000 pomogłoby znalezienie eksponatu pozwalającego bezsprzecznie zidentyfikować go z danym miejscem i tą datą. Należy też ustalić klucz, według którego powinniśmy szukać.
Stanowiska archeologiczne z okresu wczesnego średniowiecza na terenie kraju są bardzo ubogie w znaleziska. Są to zazwyczaj naczynia ceramiczne lub ich fragmenty, rzadziej fragmenty przedmiotów drewnianych i metalowych. Niekiedy strzępy konstrukcji drewnianych, drewniano-ziemnych i kamiennych.
Propozycja ustalenia klucza poszukiwań (czyli co powinno znajdować się w grodzie/osadzie z 1000 r. lub co będzie istotnym dowodem lokalizacji w danym miejscu tegoż grodu/osady):
1.Monety z przedmiotowego okresu
2.Fragmenty drewniane (do badań radiowęglowych i dendrochronologicznych) np. pale konstrukcyjne, łodzie
3.Kości ludzkie lub zwierząt (do badań radiowęglem)
4.Ziarna zbóż
5.Walory obronne miejsca (sztuczne i naturalne), np. wyniesiona płaszczyzna, pozostałości fosy, dobre miejsce widokowe na okolicę
6.Liczne fragmenty ceramiki lub całe naczynia
7.Elementy uzbrojenia i odzienia
Z pewnością nie można liczyć na takie szczęście, by spełnić powyższe 7 warunków, ale zwrócenie uwagi na tego typu znaleziska i spostrzeżenia przybliży nas do poznania prawdy.
Spotkanie Chrobrego z Ottonem III w Iławie jest chlubnym wydarzeniem w historii Szprotawy, m.in. w oparciu o które oparta jest polityka promocyjna miasta. Tym większego znaczenia nabiera odkrycie Iławy z roku 1000.
Tajemnicą pozostaje także trasa, którą Otton III przybył do Iławy. Powszechnie zakłada się znany i poświadczany źródłowo trakt handlowy wiodący m.in. z Saksonii do Wielkopolski, przez Zgorzelec, Głogów itd. Jednak cesarski kronikarz Thietmar po Iławie pisze już tylko o Gnieźnie („…kiedy cesarz opuścił ziemię Milczan, dotarł do granic Dziadoszyców…”). Badacze proponują następujące warianty:
1.Prawym brzegiem Kwisy, odbijając przez okolicę Małomic lub Lubiechowa
2.Przez środek puszczy granicznej, przez okolice Koberbrunn, dalej przez okolicę Lubiechowa lub Śliwnika i Polkowiczek
3.Lewym brzegiem Bobru
Wariant pierwszy jest możliwy, ponieważ najstarsze trasy wiodły właśnie wzdłuż rzek. Wariant drugi jest najkrótszą trasą, ale wymagałby udowodnienia funkcjonowania drogi przez sam środek puszczy we wczesnym średniowieczu (był to na pewno uczęszczany trakt w XVIII wieku). A ostatni wariant wg mnie nie pasuje do relacji Thietmara.
(© Z książki „Klaus Hänsch. Pomiędzy Szprotawą a Europą”, Maciej Boryna 2005)
Źródło: http://www.historycy.org/index.php?showtopic=8751

Zdjęcie pomnika upamiętniającego spotkanie.