To miejsce, gdzie będziemy umieszczać wszelkie zachowane ślady kultury materialnej Dziadoszyców podczas wędrówek i wypraw terenowych. Już jakiś czas temu z Raciborą rozpoczęliśmy odnajdywanie pozostałości po grodach. Na fb jest już dodane kilka z nich. Jutro zaczniemy tu wrzucać zdjęcia z naszych odkryć, a jak tylko czas i finanse pozwolą, ruszamy na kolejne wyprawy. Szkoda że zdjęcia nie oddają rzeczywistości 3D, ale i tak warto je upamiętnić i zapamiętać trasę dotarcia do nich. Bazujemy na publikacji dr. Czapli i na mapach niemieckich :)
Super inicjatywa, takie wyprawy to piękna sprawa, może kiedyś uda mi się z Wami zabrać (kiepsko z czasem), ale może kiedyś się uda. Powodzenia.
Pierwszym śladem z którym się spotkałem, od kiedy wbijano mi historię do głowy to miejscowość Dziadoszyce, niedaleko Kożuchowa, co miało być potwierdzeniem istnienia plemienia Dziadoszan/Dziadoszyców na tym terenie.
W sieci (Dziadoszyce (niem. Döringau) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie nowosolskim, w gminie Kożuchów. Pierwsza wzmianka o miejscowości Durugow pochodzi z 1295 roku, kiedy to biskup wrocławski zatwierdził kolegiacie głogowskiej prawo pobierania czynszu od mieszkańców wsi. Miejscowość należała wówczas do kasztelana kożuchowskiego Dietricha von Pesna.)
http://www.glogow.pl/okolice/podstrony/ … oszyce.htm
Zastanawiam się dlaczego Dziadoszyce?
Dobre pytanie dlaczego? Szkoda, że średniowieczne źródła chrześcijańskie nie dokumentują dalszych losów wolnych Słowian, wręcz celowo są pomijane. Na ogół, pozostałością nazewnictwa słowiańskiego rodowodu osadnictwa, są nazwy naturalne, takie jak Bórów, czy Lesień, pochodzące od miejsca o specyficznych warunkach naturalnych, lub walorów kultowych bądź obronnych typu Grodziszcze, Grodzisk. Jest to faktycznie, bardzo interesująca ciekawostka. Zakładałbym hipotezę, że nazwa miejscowości mogła odnosić się do osady, w której mogły być kultywowane dość długo tradycje plemienne wolnych Słowian. Czyli tym mianem, mogło się określać miejsce, już na długo po włączeniu do państwa Piastów, gdzie żyła ludność nie poddająca się typowemu wpływowi feudalizmu Piastowskiemu. Jako, że pod koniec XI w. ginie w kronikach, a więc formalnie Kraj Dziadoszyców, to wolni Słowianie mogli w tym miejscu mieć zapewnioną swoistą autonomię, i żyć przez jakiś jeszcze czas według dawnych tradycji i religii. Ale to tylko takie moje luźne przypuszczenia :)
Grodzisko w Dankowicach
Świetnie zachowana pozostałość po grodzie. Dobrze widoczna jest część fosy w górnej części grodziska, wnętrze grodu, podstawę grodu, jak również prawdopodobne miejsce na dawna bramę wjazdową. Gród znajduje się na stromym zboczu, ciężkim do podejścia. Dojechać do niego można od strony Dankowic na Jakubów lub odwrotnie. Najłatwiej chyba od Jakubowa, jeśli ktoś będzie szukał tego miejsca pierwszy raz. Prowadzi tam polna droga z Jakubowa do Dankowic. Za Jakubowem na rozstroju dróg jest kapliczka i wybieramy drogę w prawo. Mniej więcej w połowie drogi, kończą się pola i zaczynają porośnięte lasem strome doliny. To właśnie tam na skraju pola łączącego się już z lasem po prawej stronie drogi znajduje się ów Gród.
Poniżej prawdopodobne miejsce na bramę wjazdową.
Grodzisko w Jakubowie
Poniżej grodu znajduje się słynne źródełko (dla chrześcijan św. Jakuba). Obecny, tuż nad źródełkiem kościół, został wybudowany w miejscu religijnym dla Dziadoszyców.
Poniżej widok ze szczytu grodu na podgrodzie
Miejsce kultu Grodzisko Kowalowa Góra
Na „Kowalowej Górze” mieścił się gród plemienia Dziadoszyców. Miejsce jest magiczne, owiane różnymi legendami, które potwierdzają przeprowadzone tu badania archeologiczne. Prawdopodobnie było to jedno z nielicznych wielkich świętych miejsc Słowian.
Dotrzeć można najłatwiej z Gostynia. Od końca wsi w stronę wzgórz jakieś 300-400 m, polna droga wchodzi w wąwóz wzgórz i zaraz po wejściu w wąwóz, jakieś 50 m po prawej stronie wznosi się Kowalowa Góra.
Grodzisko wśród "Głogów" na "pawich oczkach"
Ledwo widoczne ślady po dawnym głogowskim grodzisku . Zniszczone przez działania wojenne i ciągłe wylewy rzeki Odry. Jedna z największych i najważniejszych siedzib Dziadoszyców.
Grodzisko Orsk
Jedno z najlepiej zachowanych na naszej ziemi. Niestety bardzo już zarośnięte, miejscowi wyrzucają tam śmieci i gruz. Gdzie nie gdzie rosną piękne grzyby (chyba pieczarki?) :) Przepływający u podstawy kanał, dawny nurt Odry, wraz ze swoją specyficzną roślinnością stwarza niepowtarzalny klimat. Z dawną ekipą mieliśmy pewne plany co do tego grodziska, mój autorski projekt "Uratować od zapomnienia". Poglądy nas poróżniły, między feudalizmem a demokracją wiecową, szkoda bo można było stworzyć cos wyjątkowego. Wobec czego szukam pomysłu nad opieką nad jakimś innym grodziskiem. Mimo wszystko warto tam się wybrać. Tego typu inicjatywa jest może być unikatowa na naszym terenie.
Urokliwe miejsce, a może coś więcej co to za projekt, a pieczarka ładna.
Miałem plan, aby wraz z poprzednią ekipą przejąć ekomuzeum, którym nikt się już nie interesuje. W ramach tego ekomuzeum postawić osadę słowiańską i wziąć pod opiekę grodzisko Orsk. Osada podlegałaby pod ekomuzeum, w skład którego miało wchodzić: budynek z rekonstrukcją strojów i znaleziskami racheologicznymi, publikacjami i informacją turystycznaą( budynek istniej ale nie wiadomo co w nim jest), osada - miała przedstawiać życie codzienne Słowian wraz z organizowaniem tam warsztatów tematycznych, Gród - miał być oczyszczony, odchwaszczony i postawione tablice informacyjne. Całość tworzyła by razem ekomuzeum pod protekcją stowarzyszenia. Dzieki temu nastąpiła by świetna promocja miejsca i wsi. Ludzie ze stowarzyszenia mogli by również dodatkowo dorobić prowadząc warsztaty i przewodnictwo turystyczne. To tak pokrótce. Ale ktoś chciał to tylko dla siebie więc, projekt nie doszedł do realizacji.
Mam pytanko - to ekomuzeum dalej działa? Plan świetny, w naszej okolicy nie ma żadnych tablic informacyjnych o grodziskach, miejscach kultu plamienia Dziadoszyców. Warto by takie miejsca promować.
zaraz założę wątek w dziale projekty co do promocji:) Pieczę nad pozostałością tego ekomuzeum ma Stowarzyszenie Kraina Łęgów. Rozmowy o przejęciu tego nic nie dały i budynek informacji idzie w zapomnienie. Było kilka chat słowiańskich na terenie prywatnym założyciela czyli wójta gminy Pęcław, ale po przegranych kolejnych wyborach chaty poszły do kominka :( Z ekipą rekonstrukcyjną Swar nie da się porozumieć, dbają tylko o swoją drużynę i tego typu projekty upadały, gdyż wojewoda tej ekipy dba o własną wyłącznie promocję...
Góra Jajo
Znajduje się tuż koło Kowalowej Góry.
Gostyński rejon Wzgórz Dalkowskich, to miejsce owiane legendami, mistycyzmem i historią. Na szczególną uwagę zasługują przede wszystkim położone w pobliżu siebie dwa obiekty, "Kowalowa Góra" i "Góra Jajo". Co do Kowalowej Góry dostępne są opracowania archeologiczne, zaś co do Góry Jajo, jak do tej pory nic mi nie wiadomo. Być może gdzieś są jakieś publikacje, ale jak do tej pory do nich nie trafiłem. Oba obiekty miały pełnić role miejsc kultu. Z tym że Kowalowa Góra również obronne. Wracając do Góry Jajo. Na mapach niemieckich, miejsce oznaczone jako Alter Burgberg. W przeciwieństwie do drugiego wczesnośredniowiecznego obiektu opisanego jako Burgberg. A więc sugerować może to, iż sama Góra Jajo jest tworem wcześniejszym z okresu jeszcze przeworskiego, a więc okresu istnienia na naszych ziemiach Związku Lugijskiego i legendarnych Lugiów Didunów. Zasugeruję hipotezę. Proszę się nią nie kierować, gdyż jest to tylko mój własny pogląd niekoniecznie słuszny. Zatem: W okresie przeworskim, Lugiowie z okolic Burintium czyli obecnego Głogowa, w ciężko dostępnym terenie budują miejsce kultu(zapewne nigdy nie dowiemy się przyczyn jego wyboru). Powstaje niewielki gródek, sądząc po układzie prawdopodobnie z budowlą w środku, coś na wzór późniejszych kącin, oraz małym podgrodziem, prawdopodobnie miejscem mieszkalnym dla kapłana i otoczenia. Okres Wędrówek Ludów, powoduje wyludnienie okolic, tylko w części. Wewnętrzna migracja ludów słowiańskich przyprowadza ich nad Środkową Odrę, gdzie napotykają pozostałości po Lugiach. Asymilacja obu kultur, tworzy w naszym regionie wyjątkowy twór. Jest to tzw. kultura ceramiki typu Tornow. Nosi w sobie połączenie kultury materialnej przybyszów oraz zasiedziałych od wieków Lugiów. Obie kultury wzajemnie czerpią z siebie. Stąd późniejsza hipoteza o pochodzeniu późniejszej nazwy Dziadoszan oraz kulcie Boga umarłych Flinsa (temat już rozpoznany i zapraszam do zapoznania się z opracowaniami Pana Marek Maciej Boryna z Muzeum Ziemi Szprotawskiej).
Zatem połączona kulturowo wspólnota w dalszym ciągu użytkuje to miejsce. Domniemane miejsce kultu na pobliskim wzniesieniu, Kowalowej Górze, miało przyćmić blask Góry Jajo. Lecz badania wykopaliskowe stawiają ją zdecydowanie bardziej w formie grodu obronnego.
Więc śmiało stwierdzam, że Kowalowa Góra zajmowała miejsce obronne dla ochrony świątyni na Górze Jajo.
Jak już wyżej pisałem są to tylko moje wyimaginowane tezy :)
Było by to idealne miejsce dla zagospodarowania w przyszłości. Odchwaszczenie, doprowadzenie ścieżek, oznaczenie miejsca z tabliczkami edukacyjnymi. Co s takiego mi się marzy :)
Faktycznie ja z Burgbergiem spotkałem się tylko u Sławomira Moździocha w ‘Archeologiczne ślady kultu pogańskiego na Śląsku wczesnośredniowiecznym’, [w:] ‘Człowiek, sacrum, środowisko’, 2000 r., gdzie jest zaznaczony na mapie i opisany w tekście, że prawdopodobnie również pochodzi z wczesnego średniowiecza.
Za forum miłośników średniowiecznych fortyfikacji:
Stanowisko 1, obszar AZP 68-17, nr. rejestru 167/85
Radogost, skąd znasz nazwę "Góra Jajo"?
"Góra Jajo" to nazwa lokalna, miejscowa, podobnie też opisywana w historiach gminnych. Jak dla mnie to ta nazwa jest dość śmieszna, zważywszy że charakter miejsca jest dość osobliwy. Czas, by tak świetne miejsce zasłużyło na nazwę o szczególnym znaczeniu :) Jedna z takich inicjatyw. Jakieś propozycje?. Przydało by się stworzyć stowarzyszenie krzewienia kultury dziadoszańskiej i pewne miejsca i pewnym miejscom przypisać jakieś ciekawe choćby nazwy i należną im godność :)
Chruściel nie wiem czy odwiedzałeś grodzisko w Dankowicach, podziwiałeś stromizny przy Kowalowej Górze, ale strona północna w Dankowicach, od podstawy grodu robi dopiero wrażenie :)
Dankowice póki co podziwiałem tylko na Twoich zdjęciach, ale mam nadzieję na żywo, szczególnie, że wrażenia mogą być większe niż na Burgbergu w Gostynie ;)
Dodatkowo obiecująco zapowiada się dzięki mapom satelitarnym na geoportalu. Warstwa Usługi Krajowe WMTS / ISOK Cieniowanie rządzi. Szkoda tylko, że na naszym terenie jest jeszcze tak dużo białych plam.
Grodzisko Dalków
Dobrze widoczne w terenie i łatwo dostępne. W linii prostej ok. 600 m od Kowalowej Góry. U podnóża grodziska ciekawostka. Znajduję się tam fundament na wzór piwnicy ( prawdopodobnie odkopany przez exploratorów), brak informacji na ten temat. Osobiście stawiałbym na jakąś wieżę widokową z czasów niemieckich. Fundament kamienno-ceglany.
i ta ciekawostka
Źródło Dalkówki
Źródło te daje początek Dalkówce, małemu okolicznemu ciekowi wodnemu. Jako ciekawostka, znajduje się mniej więcej w połowie drogi między Grodem Dalkowskim a Kowalową Górą. Stanowi to razem całkiem ciekawy kompleks osadniczo - kultowy. O znaczeniu źródlisk dla Słowian, jest już w temacie Kuchnia Słowian : Woda http://www.dziadoszyce.pun.pl/viewtopic.php?id=16
Kilka fotek źródliska:
Poniżej kilka fotek samej Dalkówki u początku jej biegu:
Solniki
Wieś Solniki (niem. Zőlling) należy do jednych z najstarszych miejscowości na terenie Środkowego Nadodrza. Prowadzone przez niemieckich i polskich archeologów badania wykazały istnienie na tym terenie osadnictwa kultury łużyckiej (900 - 600 p.n.e.), później kultury pomorskiej i lateńskiej (250 - 100 p.n.e.) . We wczesnym średniowieczu znajdował się tutaj gród obronny (VIII w.). Swój największy rozkwit gród przechodził prawdopodobnie w pierwszej połowie X wieku. Sądzi się, że była to warownia plemienia Dziadoszan. Natomiast po przyłączeniu Śląska do państwa Piastów mieścił się tutaj lokalny ośrodek administracyjny. W trakcie badań odkryto również istnienie późniejszych zabytków pochodzących z XII - XIII w. i był to prawdopodobnie schyłkowy okres istnienia grodu.
Ciekawe i fajne fotki. Urokliwe miejsce. Pozdrawiam